تمام مالکان خودروهای سواری در ایران با «بیمه شخص ثالث» که بهاختصار «بیمه ثالث» نیز گفته میشود، آشنایی دارند و حداقل یکبار اقدام به خرید این بیمهنامه کردهاند. بیمه شخص ثالث که در زیرگروه بیمههای «مسئولیت» قرار میگیرد، پرفروشترین نوع بیمه در ایران است. وبسایت «بیمه 360» سعی دارد در این مقاله با ارائهٔ اطلاعات مفید در زمینهٔ «بیمه شخص ثالث» راهنماییهای لازم جهت خرید و یا تمدید این بیمهنامه را در اختیار شما قرار دهد. با ما همراه باشید.
تعریف بیمه شخص ثالث
بیمه شخص ثالث یا همان «بیمه ثالث» قراردادی بین دارندگان وسایل نقلیهٔ سواری و ادارهٔ بیمهکننده است که طی آن، بیمهگذار موظف به پرداخت هزینهٔ سالیانه برای تمدید بیمهنامه خود میشود و در صورت بروز سانحهٔ رانندگی، شرکت بیمهکنندگان جبران خسارات مالی وارده را بر عهده میگیرد. حال این سؤال پیش میآید که چرا نام این قرارداد «بیمه ثالث» است و درواقع شخص ثالث در این قرارداد کیست؟
در 90% تصادفات شهری و جادهای که بین دو خودروی سواری اتفاق میافتد، یکی از طرفین از طرف ماموران راهنمایی و رانندگی بهعنوان مقصر شناخته میشوند. در چنین شرایطی، شخص مقصر موظف است تا تمامی خسارات جانی (آسیبهای وارده به خودرو) و خسارات جانی (در غالب حق دیه) را جبران کند. در چنین شرایطی اگر رانندهای که به عنوان مقصر بروز حادثه شناخته میشود، اقدام به خرید بیمه شخص ثالث کرده باشد، اداره بیمه موظف به پرداخت هزینههای شخص آسیب دیده میشود.
در واقع بیمهنامه شخص ثالث، قراردادی است که طبق آن شخص بیمهگذار (شخص اول قرارداد) حاضر به پرداخت هزینهٔ سالیانهٔ بیمهنامه شده و ادارهٔ بیمهکننده (شخص دوم قرارداد) متعهد میشود که در صورت بروز حادثه در مدتزمان اعتبار بیمهنامه، خسارات ناشی از تصادفات را به عهده بگیرد. درصورتیکه شخص صاحب بیمهنامه در یک تصادف رانندگی مقصر باشد، شخص سوم یا شخص ثالث، رانندهای است که مشمول خسارت شده است.
در برخی از سوانح رانندگی استثنائاتی وجود دارد که طبق تشخیص افسر راهنماییورانندگی، هر دو طرف به یک اندازه در بروز سانحه نقش داشتهاند. در چنین مواردی طبق توافق طرفین، امکان استفاده از بیمهنامه هر دو راننده برای جبران خسارات وارده امکانپذیر است.
تاریخچه بیمه شخص ثالث در ایران
اولین قوانین مرتبط با مسئولیت دارندگان وسایل نقلیهٔ موتوری زمینی، در سال 1347 در «مجلس شورای ملی» و متعاوقا در «مجلس سنا»، در چهارده ماده و سه تبصره به تصویب رسید. طبق این قوانین، تمامی دارندگان خودروهای شخصی موظفاند خسارات ناشی از سوانح رانندگی که با وسیلهی نقلیهی مذکور در قبال شخص ثالث (شخص خسارت دیده) ایجاد شده است را جبران نمایند. در واقع اگر صاحبان وسیلهی نقلیهی سواری اعم از اشخاص حقیقی و حقوقی، طبق قوانین و ضوابط راهنمایی و رانندگی در حوادث رانندگی مقصر شناخته شوند، باید انواع خسارات جانی و مالی شخص آسیب دیده را جبران نمایند.
با گذشت نزدیک به چهل سال و با افزایش تعداد خودروهای سواری، در سال 1387 قوانین مربوط به «بیمه شخص ثالث» توسط «کمسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی» مورد بازنگری قرار گرفت. قوانین تازه در سی ماده و بیست و پنج تبصره به تصویب مجلس رسید و برخی ایرادات قانونی قرارداد بیمهنامه را اصلاح کرد. مهمترین قانون به تصویب رسیده در این زمینه، تمامی دارندگان وسایل نقلیهٔ سواری را موظف به خرید بیمهنامه شخص ثالث میکرد.
با افزایش چشمگیر تعداد خودروهای سواری در تمامی شهرهای ایران، حوادث و سوانح رانندگی دائماً در حال افزایش بود. از طرفی، برخی رانندگان با سهلانگاری از خرید بیمهنامه اجتناب کرده و پس از بروز حادثه، توان پرداخت خسارات به وجود آورده را نداشتند. رانندگان مذکور با چالشهای فراوانی روبرو شده و حتی در برخی موارد، به علت عدم پرداخت بدهی خسارت وارده، راهی زندان میشدند. به علت بالارفتن تعداد مجرمان پروندههای رانندگی، نمایندگان مجلس شورای اسلامی به صرافت افتادند تا با وضع قوانین جدید، از بروز چنین مشکلاتی جلوگیری کنند و به همین دلیل، خرید بیمه شخص ثالث در ایران، برای تمامی دارندگان خودروهای سواری اجباری شد.
موارد تحت پوشش بیمه شخص ثالث
«بیمه ثالث» انواع خسارات جانی و مالی را پوشش میدهد. در مجموع میتوان خسارات ناشی از حوادث رانندگی را به دو بخش کلی تقسیم کرد.
- خسارات وارد شده به خودروهای سواری (مالی)
- خسارات وارد شده با رانندگان و سرنشینان خودرو (جانی)
خسارات مالی وارده به خودروهای سواری، شامل هزینهٔ تعمیر خودرو و در برخی موارد، هزینهٔ افت قیمت خودرو پس از تصادف است. خسارات جانی نیز شامل انواع حق دیهٔ مربوط به فوت، نقصعضو و یا دیگر آسیبهای وارده به افراد صدمهدیده در تصادف میشود.
سقف پرداخت خسارات «بیمه ثالث» توسط شرکت بیمهکننده، بسته به نوع قراردادی که با این شرکت بسته میشود، متغیر است. شرکت بیمهگذار دست شما را باز گذاشته است تا با پرداخت حق بیمهٔ بیشتر، بتوانید در زمان بروز حادثه، بخش بیشتری از خسارات وارد شده را از بیمه استرداد کنید. در هنگام خرید بیمه ثالث خود، حتماً به سقف پرداخت هزینههای جانی و مالی که در بیمهنامهٔ شما ذکر میشود، دقت کنید.
نحوه محاسبهٔ قیمت بیمهنامه شخص ثالث
در تعیین قیمت بیمهنامه شخص ثالث، موارد تأثیرگذار فراوانی وجود دارد که میتواند هزینه حق بیمه را کم یا زیاد کند. در ادامه لیستی از موارد تأثیرگذار در تعیین قیمتگذاری بیمه ثالث را با هم مرور میکنیم.
- حق بیمه پایه
مبلغ ثابتی بهصورت سالیانه، بهعنوان «قیمت پایه حق بیمه» از تمامی بیمهگذاران دریافت میشود. مبلغ پایه حق بیمه هرساله مطابق با مبلغ دیه فوت یک نفر در ماه حرام محاسبه میشود. اگرچه این مبلغ پایه برای تمامی دارندگان خودروهای سواری یکسان و ثابت است، اما در هرسال و مطابق با تغییر قیمت حق دیه، مبلغ پایه حق بیمه ثالث نیز تغییر میکند.
- نوع خودروی سواری
پس از حق بیمه پایه، مهمترین عاملی که در تعیین قیمت حق بیمه نقش دارد، نوع خودروی سواری است. قاعدتاً رقم حق بیمه یک خودروی سواری پراید با یک خودروی سواری بنز متفاوت است؛ چرا که میزان خسارات وارده توسط هر یک از این خودروها نیز متفاوت است. میزان ریسک بالای خسارات وارد شده توسط یک خودروی گرانقیمت قابلمقایسه با میزان خسارات یک خودروی ارزانقیمت نیست و همین مسئله در تعیین مبلغ حق بیمه نقشی تعیینکننده دارد.
- سقف تعهدات پرداخت
سقف تعهدات مربوط به پرداخت خسارات، از دیگر عوامل تأثیرگذار در تعیین قیمت حق بیمه ثالث است. شما بهعنوان بیمهگذار میتوانید با پرداخت حق بیمهٔ بیشتر، در هنگام بروز حادثه میزان خسارت بیشتری را از شرکت بیمهگذار دریافت کنید. در هنگام خرید بیمهنامه میتوانید مبلغ سقف حق دیهٔ جانی و مالی را مشخص کرده که منطبق با آن، میزان مبلغ حق بیمهای که باید بپردازی تغییر میکند.
- نوع کاربری خودروی سواری
نوع کاربری خودروی سواری، از دیگر عواملی است که میتواند در احتساب حق بیمه ثالث، تأثیرگذار باشد. ازآنجاییکه میزان ریسک بروز سانحه برای شرکتهای بیمه نقش کلیدی دارد، خودروهایی که احتمال بروز خسارت بالایی دارند، موظف به پرداخت حق بیمه بیشتری خواهند شد. بهعنوانمثال تاکسیهای سواری بهخاطر تردد بیشتر، به نسبت خودروهای سواری شخصی در معرض بروز حادثهٔ رانندگی قرار دارند. به همین جهت خودروهای سواری باید تا سقف 20% حق بیمهی بیشتری پرداخت کنند. ماشینهای آموزش رانندگی و خودروهای سواری باری، از جمله دیگر کاربریهایی هستند که موظف به پرداخت حق بیمهی بیشتری هستند.
- عدم خسارت بیمهگذار
شرکت بیمه، برای رانندگانی قانونمدار تخفیفات ویژهای در نظر گرفته است. پس از گذشت هر سال از مدتزمان اعتبار بیمه ثالث، اگر شخص بیمهکننده خسارتی را به ادارهٔ بیمه تحمیل نکرده باشد، میتواند در پرداخت حق تمدید بیمهنامهٔ خود تخفیف بگیرد. مبلغ تخفیف عدم خسارت، بهصورت تصاعدی در هر سال بالا میرود و بدین ترتیب اگر یک سال از مدتزمان بیمه شما گذشته باشد و از ادارهٔ بیمه خسارتی دریافت نکرده باشید، میتوانید برای تمدید بیمهنامهٔ خود 5% تخفیف بگیرد. مبلغ تخفیف در هر سال بیشتر شده و اگر چهارده سال یا بیشتر را بدون ایجاد خسارت برای ادارهی بیمه گذرانده باشید، تنها موظف به پرداخت 30% حق بیمه خواهید شد و 70% تخفیف خواهید گرفت.
لازم به ذکر است که در گذشته بیمه شخص ثالث برای هر خودرو صادر میشد و با فروش خودرو، تخفیفات بیمه شخص ثالث نیز به صاحب جدید خودرو منتقل میشد. پس از تصویب قانون اجباری شدن بیمه شخص ثالث، صدور بیمهنامه بر اساس نام شخص راننده اتفاق میافتد و بدین ترتیب، رانندهٔ قانونمندی که دچار تصادف و ایجاد خسارت برای ادارهٔ بیمه نشود، با تعویض خودروی سواری خود، میتواند از تخفیفات عدم خسارت بهرهمند شود.
- جریمه دیرکرد تمدید بیمه ثالث
اگر مدتزمان اعتبار بیمه شخص ثالث شما به پایان رسیده باشد و برای تمدید آن اقدام نکنید، مشمول پرداخت جریمه خواهید شد. این قانون نیز، پس از تصویب قانون اجباری شدن بیمه ثالث، وضع شده است. بدین ترتیب هر راننده موظف است پیش از اتمام اعتبار بیمه ثالث، نسبت به تمدید آن اقدام نماید. هر چقدر تمدید بیمه ثالث خود را به تعویق بیندازید، مجبور به پرداخت حق بیمه بیشتری خواهید شد. لازم به ذکر است که در صورت دیرکرد در تمدید بیمه ثالث، تخفیفات مربوط به «عدم خسارت» نیز حذف خواهد شد.
- سایر تخفیفات شرکتهای بیمه
شرکتها و نمایندگان بیمه، حاضر به ارائهٔ تخفیفاتی برای جلب رضایت هرچه بیشتر مشتریان خود هستند. این تخفیفات که بهصورت مقطعی اعلام میشود، میتواند هزینههای جاری پرداخت حق بیمهٔ شما را کاهش دهد. با دریافت مشاوره از کارشناسان وبسایت «بیمه 360»، میتوانید از ارائهی این تخفیفات مطلع شوید.
